Bilge Kağan

Bugünde geçerli olan Bilge Kağan'nın Bilgeliği

BILGE KAĞAN YAZITI      

BİLİNEN EN ESKİ TÜRK ANAYASASI

(İslâmiyetin kabulundan önce)

1.) Tengrı(yaratan)Tektiri.

2.)Her kimki Tengri'den kut almak dilerse,başkasına yakarmasın.

3)Bir İl,bir Kağan,,bir Tengri.

4.) Bir kına iki kılıç girmez.

Bir hatun iki er almaz ve bir budanda iki töre olmaz.

TÖRE tektır.Töre kesin ve keskindir.

Kimki töreye uya kutlanır.

5.) Kimse töreden üstün değildir.Dirlik ve birlik için töre bulur.

6.) Bir çoban sürüsünden,bie er ailesinden,bir Kağan budundan sorulur.

7.) Her eşine,atına,pusatına sahip çikacak.(Böyle olsaydı,bugünki kadına şiddet olmazdı.)

8.) Ana babay ve ataya tazim durulacak.

9.) Hısımına sarılacak,koşusunu gözetecek.

10.) Er kışı yalan söylemeyecek.

11.) Mal çalan,mülk çalan misliyle ödeyecek.

Hesabi ya malıyla,ya canıyla sorulacak.

12.) Kimki bir ırza musallat olursa,canından olucak.( Bugünde çok lazımlı olan adalet)

13.) Her kim olursa olsun haksız,aldatıcı iş tutarsa hesabı hemen sorulacak.

14.) Cenkte beri duran yada kaçan kamuya/cehennem)uçacak.

15.) Aman dileyene kılıç üşürülmeyecek,sığınana arka dönülmeyecek.

16.) Baş kaldıranın başı alınacak,hak isteyenin hakkı verilecek.

17.) Kimse kimseye üstünlük taslamayacak.Ne ak etin karadan,ne karanın kızıldan,ne kızılın sarıdan farkı olmayacak.

18.) KİN ve gururdan uzak olunacak.

19.) Mazluma merhamet,zalime azap duyulacak.

20.) Zayıfa,yaralıya,çocuğa ve kadına el kaldırmayacak.

21.) Kızı isteyen Kağan da olsa,bey de olsa kız istediğine verilecek.

22.) Gereksiz yere ağaç kesmeyeceksin,suyu kirletmeyeceksin.

23.)Bilmeyip de bildim demeyeceksi,bile danışacaksın.(baş vuracaksın)

24.) Bugünü işini yarına bırakmıyacaksın.

25.) Kusur görmeyecek,kusur aramayacaksın.

26.) Güçlüyken affet,zayifken sabret.

27.) Yazgına(kader) asi olma.

28.) Yaptığın iyliği unut,yapılan ıylığı unutma.

29.) Herkes adaletle iş görecek.

30.) Her ne edersen et,yargılanacağını her daim akılda tut.

31.) Milletine yaban kalma.İpeğin iyisine,sözün güzeline kanma,onlara boyanma.

32.) Kağan odur ki,adaleti üstün tutsun,töreyi yaşatsın.Töre yok olursa İl yok olur.İL olmazsa budun kul olur.

33.) "Ey Türk Oğuz beyleri,ey milletim işitin!!!"

"Üste mavi gök çökmedikçe,altta yağız yer delinmedikçe senin ilini ve töreni kim bozabilir."

Bilge Kağan (âbide) Yazıtı,Moğolistan.

(BUGÜN İÇİND GEÇERLİ OLAN,ÖRF ve ADET TÖRE,KANUN,YASALAR.)

(Alıntı)

Kâmil İşler.)

* * *

BİLGE KAĞA'NIN KISA HAYATI.

(Wikipediden aktarma)

(...)

Yine amcası tarafından 697 yılında Tarduşlar üzerine şad olarak atanan Bilge Kağan, atamanı (Selçuklulardaki atabey ve Osmanlılardakilala kurumlarına benzer işlev gösteren bir kuruluş) Köli Čor'un denetiminde yetişti. 698 yılında,amcası,Kapgan Kağan'ın isteği üzerine Türgişler ile yapılan,Bolçu Savaşı'na katıldı.

699 yılında amcası,Kapgan Kağan tarafından Sağ Kanat Şad'ı tayin edildi ve emrine 20,000 kişik bir ordu verildi.

Bilge Kağan, 700 yılında,Tangutlar,üzerine askeri bir sefer düzenledi.

(Uzak doğu filimlerin'dede Tangutlar'dan bahsedilir.yhy)

Savaş sonunda yenilgiye uğrattığı Tangutların çocuklarını,kadınlarını,at sürülerini ve bütün mal varlıklarını ele geçirdi.

701 yılında Güney Ordos bölgesinde,Kapgan Kağan,komutasındaki Göktürk ordusuile Ong Tutuk komutasındaki 50,000 kişilikTang ordusu arasında meydana gelen,Iduk Baş Savaşı'na katıldı. Savaş sonunda Soğd kolonileri,Göktürk lerin eline geçti.

703 yılında, Göktürklere vergi vermeyi kesen, Basmıllar,üzerine sefer düzenledi ve onlarınIduk Kutunvanlı idarecesini yenilgiye uğratıp onları yeniden itaat altına aldı. 17 Ocak 707 tarihinde Kapgan, Kağan komutasındaki,Göktürk ordusuile Çaça Sengün komutasındaki Tang ordusu arasın da meydana gelen büyük Ming Şa Muhare besi'nde yer aldı.

Bilge Kağan, 709 yılında Tang Hanedanlığı'nın kışkırtma siyaseti sonucunda,Göktürk konfederas yon birliğine karşı ayaklanan.Çiklerin Örpen'de, 710 yılında,Kırgızların,Kögmen'de,711 yılında, Türgişlerin,Bolçu'da itaat altına alınmasında önemli rol oynadı. 711 - 712 yıllarında, Müslümanların Maveraünnehir'i fethi sırasında, Maveraünnehir'deki Göktürk müttefiklerinin yardım istemesi üzerine,Araplara karşı düzenle nen sefere katıldı.

Ancak,bu sefer istenilen sonuca ulaşamamıştır. Bilge Kağan,714 yılında hiçbir meselesi yokken ayaklanan,Karlukları,Tamag Iduk Baş'ta yaptığı savaşta yenilgiye uğrattı.

Karluklar,bu yenilgiden sonra Tang Hanedan lığı'na sığındılar.

715 - 716 yılları,Göktürklerin kendilerine bağlı boylar birliğine karşı yaptıkları mücadelelerin en şiddetli geçtiği yıl oldu.

Bu kez ayaklananlar kağanlığın bel kemiğini oluşturan,Dokuz Oğuz'lardı.

Ayrıca,yalnız da değillerdi, yanlarında Karluklar ve Basmıllar da vardı.

Bilge Kağan,kardeşi Kül Tigin ile birlikte bir yılda dört kez onlarla savaş mak zorunda kaldı.

İlk savaş,Togu Balık'ta gerçekleşti. Birbirlerine üstünlük kuramayan taraflar Andırgu'da kozlarını ikinci kez paylaştı.

Yine yenişemeyen taraflar Çuş Irmağı başında üçüncü kez vuruştular.

KARDEŞ SAVAŞLARI * SELÇUKLU DEVLETİ BUYÜZDEN YIKILMIŞTI

Yine sonuçsuz kalan bu savaştan sonra taraflar kesin sonuç için Ezginti Kadız'da karşı karşıya geldiler.

Burada gerçekleşen muharebe Türklerin kendi aralarında yaptıkları en kanlı muharebe lerden biri oldu. Kıran kırana geçen savaşta, Göktürkler, Oğuzları silip süpürdü. Amcası,Kapgan Kağan'ın, “Bayırku Seferi „ dönüşünde öldürüldüğü 22 Temmuz 716 tarihindenden sonra,Türk Toyu, amcasının oğlu İnel'i kağan olarak seçti. Geçen birkaç ay sonucunda İnel Kağan'ın genç ve tercubesız olması nedeniyle kağanlığı toparlaya maması, Kutun İnel'den alındığı şeklinde yorumlanmasına sebep olmuştu.

Çok geçmeden,Tonyukuk'un karşı çıkmasına rağmen,Alp Eletmiş tarafından desteklenen ve Kül Tigin,tarafından planlanıp uygulanan oldukça kanlı bir darbe ile,İnel Kağan, akrabaları,destek çileri ve yakınları ile birlikte 717 yılının şubat ayında idam edildi.

(...)

Gelecek için,Geçmişi Bilmerk Lâzım.

Yeniyurt Tarih Araştırma.