Kars Antlaşması TBMM, Sovyetler Birliği, Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan.

Azerbaycan- Ermenistan arasındakı çatişmalar,

KARS  ANLAŞMASINI,GÜNDEME GETİRDİ.

Kars Antlaşması,Sovyetler Birliği döneminde,birliğin himayesinde bulunan,üçcumhuriyet; Azerbaycan,Ermenistan,Gürcistan ve Türkiye Cumhuriyeti arasında 13 Ekim 1921'de imzalanan antlaşmadır.

Kars antlaşmasıyla doğu sınırı kesin olarak çizilmiş, daha önce birçok kez TBMM hükümetini meşgul eden Doğu Cephesi,Ermeni meselesi gibi durumlar ortadan kaldırılmıştır.

Kars Antlaşması TBMM,Sovyetler Birliği,Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan adına katılan yetkililerce katılınan Kars Konferansı'nda görüşülüp imzalanmıştı.

20 maddeden ve eklerinden oluşan Kars Antlaşması,aslında temel olarak Moskova Antalşması'nın hükümlerine dayanıyor.

ANCAK,Ermeni meselesi gibi daha çok bölge,coğrafya ve TBMM'yi daha çok ilgilendiren konuları görüşmek üzere biraz daha detaylandırılmış ve farklı bir antlaşma halini almıştır.

Konferansa,TBMM tarafından Doğu Cephesi Kumandanı,Kazım Karabekir Paşa başkanlığında,(Dr.Riza Nur,vede.) anlaşmanın görüşüleceği konuları ilgilendiren uzmanlar ve ileri gelenlerin oluşturduğu bir heyet gitmişti.

Diğer ülkelerden de aynı şekilde yetkili kişiler katılmıştı.

KARS  ANLAŞMASINI MADDELERİ ŞÖLE İDİ.

1)İstanbul güvenli olduğu sürece boğazda ticaret yapılabilecek.
2)Azeri Türklerinin yoğun olarak yaşadığı Nahcıvan bölgesine özerklik verilecek.
3)Batum, Gürcistan'a verilecek.
4)Antlaşma tarafları,hiçbir şekilde birbirine zorla antlaşma imzalatmaya çalışmayacak.
5)Azerbaycan,Ermenistan ve Gürcistan'a daha önce verilmiş olan kapitülasyonlar kaldırılacak.
6)Antlaşma tarafları, antlaşmadaki herhangi bir devletin tanımadığı antlaşmayı tanımayacak.
7)Her devlet kendi himayesindeki karşı devletin vatandaşlarına iyi davranacak, azınlık haklarını gözetecek.
KARS ANTLAŞMASININ ÖNEMİ

Kars antlaşması,tarihte üzerinde çok durulmayan,sorunsuz bir şekilde imzalanıp çözülen bir antlaşma olsa da,son derece önemlidir.

Çünkü,o dönem için doğudaki meselelerin tamamen halledilmesiyle,TBMM Hükümeti Batıya yoğunlaşma fırsatı bulmuş ve Batı cephesindeki başarılarını daha rahat bir şekilde gerçekleştirmiştir.

Ayrıca,Kars Antlaşması,bağımsız olmasa da başka bir Türk devletiyle yapılmış olan (Azerbaycan) önemli bir antlaşmadır.

O dönem için,Ermenilerin çıkarabilecekleri mühtemel sorun,meselelerin,önüne geçilmiş; o günden beri de antlaşma da değişikliğe ihtiyaç duyulmadan Doğu sınırları korunmuş, günümüze kadar verilmiştir.

Kars Antlaşması'nın kayıp olarak nitelendirebilecek tek bir yönü, daha önce "Misak-ı Milli" sınırları içerisinde kabul edilen Batum,taviz verilerek Gürcistan'a bırakılmasıdır.

("BEN GİDERUM BATUM'A,BATUM'A SEVDALUMA"...(...)

Fakat,bu da politika ve daha önce bahsedildiği gibi Batıya yoğunlaşma amacıyla,Doğudaki sıkıntıları kalıcı olarak çözme düşüncesi adına mantıklı bir tavizdi.

BU ANTLAŞMAYI ERMENİSTAN TANIMAMIŞTI

Yalnız,belirtilmesi gereken bir durum vardır ki; Sovyetler Birliği'nin dağılması ile bağımsızlığını kazanmış olan Ermenistan,antlaşmanın Sovyetler Birliği tarafından imzalanmış olması gerekçesiyle Kars Antlaşması'nı tanımamaktadır.

Bugün Ermenistan'a göre geçerli olan antlaşma,Sevr Antlaşması'dır...Ki,"Sevir Antlaşması",yürürlüğe konmamıştı.

Ayrıca,Dağlık Karabağ Bölgesi'nin işgali başta olmak üzere,"Azerbaycan,Türkleriyle" ilgili yaşanan birçok sorunun kaynağı da,Ermenistan'ın Kars Antlaşması'nı tanımamasıdır.

Derleyen;Yeliz Zeynep.18.10.2020