Edebiyat/Literatur

Reşat Nuri Güntekin

YeniyurtHaberYorum
12 Haziran 2023
0

Babasının mesleği ve öğretmenliği dolayısıyla Anadolu'yu gezip görmüş

GÜLTEKİN,İSTANBUL KARACA AHMET MEZARLIĞINDA YATMAKTADIR.

(Benzin İstasyonun karşısındadır)

Kabrıstanın üzerince eski Tükçe ve Türkçe yazılar vardır.

Çalıkuşu, Reşat Nuri Güntekin'in ilk defa 1922'de tefrika edilmeye başlanıp 1923'te kitap olarak yayımlanan, 1937'de büyük değişikliklerle tefrika edilen romanıdır.

Romanda, İstanbul köklü bir ailenin kızı olan çocuk ruhlu Feride'nin çok sevdiği nişanlısı tarafından ihanete uğramasıyla kendini öğretmenlik mesleğine adaması ve hayatını kazanabilmek için Anadolu'da şehir şehir dolaşması anlatılır. Melodram ögeleri ile yüklü bir aşk öyküsünün yanı sıra bürokrasi eleştirisi, kadınların Osmanlı toplumunda var olma mücadelesi, öğretmenlik mesleğinin icrası gibi pek çok konuyu ele alır.

Eserin sinema, televizyon dizisi, tiyatro ve bale uyarlamaları vardır.

YAZILMIŞ ve YAYINLANMIŞ ESERLERİ

Reşat Nuri Güntekin, Çalıkuşu'nu ilk olarak "İstanbul Kızı" adıyla dört perdelik bir piyes şeklinde kaleme almış ve Darülbedayi'ye sunmuştur. Ancak yazar, gerek Dârülbedayi piyesin içeriğindeki köy sahnelerini hoş karşılamadığı; gerekse kendisi eseri Türkçeyi iyi konuşamayan o zamanki kadın oyunculara oynatmak istemediği için eseri geri çekti ve "Çalıkuşu" adıyla romana çevirdi.

Babasının mesleği ve öğretmenliği dolayısıyla Anadolu'yu gezip görmüş olan Reşat Nuri Güntekin, Anadolu'nun yoksulluğunu ve eksiklerini gerçekçi bir bakış açısıyla eserine yansıttı.

Çalıkuşu, 1 Ağustos 1921 - 1 Aralık 1921 tarihleri arasında Vakit gazetesinde tefrika edildi ve büyük bir ilgi gördü. İyi bir aileye mensup neşeli bir genç kızın Anadolu'ya giderek öğretmenlik yapması kurtuluş mücadelesi veren Türk toplumu için bir umut, Türk edebiyatı için de Anadolu'ya geçişin sembolü idi. Feride'nin macerasını gerçekmişçesine benimseyen halk arasında onun bir roman kahramanı değil, yaşayan biri, yazarın kız kardeşi olduğuna dair söylentiler çıkmıştı. Reşat Nuri, Çalıkuşu'ndaki esas konunun tamamen fantezi olduğunu ifade etmiştir.

	Çalıkuşu bizdik. Çalıkuşu memleket, Çalıkuşu idealdi. Aydınla halk onda karşı karşıya gelmişti. Çalıkuşu gelinliklerini atıp Anadolu'ya köy hocası olarak giden Feride değildi. Feride"de halka hizmeti, halka muhabbeti sevdik. Amerikan Kolejinden çıkmış bu hoppa kız, nelere katlanmadı. Feride'nin bu ıstıraplarında halk hizmetlerinin tatlı acılarını duyduk. Kırık dökük de olsa, belki de böyle kırık dökük olduğu için köye daüssıla duyduk. Kısaca, Çalıkuşu'nda vatanımızı sevdik.	”
Hasan Âli Yücel, romanın İstanbul'da estirdiği havayı anlatırken

1922, 1923, 1924, 1928 yıllarındaki ilk dört baskıdan sonra Reşat Nuri, 1937'de eseri önemli ölçüde değiştirerek okuyucuya yeniden sundu. Yazar, bu değişikliğin "tamamıyla şekle ait" olduğunu ifade etmişse de içeriğe ait önemli değişiklikler yapıldığı tespit edilmiştir. Özellikle Feride'nin çocukluğu, okul yılları, Kâmran’a olan aşkı ve nişanlanmasının anlatıldığı birinci bölümde değişiklik yapıldı, bu bölüm bir anlatıcı tarafından anlatılmak yerine Feride'nin günlüğüne yazdığı şeylerden oluşan bir bölüm haline getirildi.Eser, bu yeni haliyle Yedigün dergisinde tefrika edildi.